Pleidooi om de banenafspraak vooral te continueren, maar dan wel met enkele wijzigingen (blog)

Elke week schrijft onze bestuurder-directeur Marcel Hielkema een blog waarin hij zijn ervaringen van de afgelopen week deelt en alvast vooruit kijkt naar de volgende week:

Afgelopen week mocht ik met een select gezelschap van werkgeversvertegenwoordigers, brancheverenigingen, UWV en VNG in gesprek met de Minister van Sociale Zaken over de toekomst van de banenafspraak. Aanleiding was het feit dat de doelstelling om banen voor werkzoekenden met een arbeidsbeperking te creëren, afgelopen jaar voor het eerst niet behaald lijkt te zijn. Een andere aanleiding is dat de banenafspraak per 2026 afloopt en stopt wanneer er geen nieuwe afspraken worden gemaakt.

Uitdagingen op de arbeidsmarkt

De grote vraag is waarom het ondanks de steeds groter wordende krapte op de arbeidsmarkt toch niet is gelukt om meer kwetsbare werkzoekenden naar werk te begeleiden. Zo zijn er nog steeds werkgevers die alleen maar openstaan voor het schaap met de vijf poten. Daarnaast zijn er nog steeds veel werkgevers die niet weten wat er allemaal mogelijk is, hoe ze banen zo kunnen aanpassen dat het wel past en die niet weten hoe ze de bomen in het woud van wet- en regelgeving moeten zien. Goede informatievoorziening, vereenvoudiging van de regels en economische noodzaak (de schapen met de vijf poten zijn de komende 30 jaar op) helpen hierbij. Maar wat zeker ook helpt, is wanneer duidelijker wordt wie de kwetsbare werkzoekenden zijn, er wordt geïnvesteerd in meer begeleiding en het systeem van loonwaardemetingen en loonkostensubsidie op de schop gaat.

Toegang tot bestanden en begeleiding

Om met het eerste punt te beginnen: werkgevers hebben geen toegang tot de bestanden van werkzoekenden die onder de banenafspraak vallen en geregistreerd staan in het doelgroepenregister. Ook gemeenten krijgen maar één keer per jaar een uitdraai. En dat in deze digitale tijd! Daarbij is echter de vraag hoe zinvol dat zou zijn, daar het UWV zelf toegeeft dat het register enorm vervuild is en dat lang niet iedereen in dat register nog aan het werk kan. Wanneer dat inderdaad het geval is – en dat lijkt erop, want in onze regio is onlangs een steekproef gedaan waaruit bleek dat slechts 3% van de Wajongers in het register aan de slag kan en zij maken bijna de helft van het register uit! – dan horen die daar helemaal niet thuis. Dan moeten we veel breder kijken en het er met elkaar over eens worden dat iedereen die nu nog in de bijstand zit, in deze hele krappe arbeidsmarkt begeleiding nodig heeft om aan de slag te gaan en dus onder de banenafspraak valt.

Rol van sociaal ontwikkelbedrijven

En die begeleiding kunnen de sociaal ontwikkelbedrijven natuurlijk heel goed bieden. Zij hebben de kennis, infrastructuur en het netwerk van werkgevers. En zij pakken ook alle belemmeringen op om aan de slag te gaan, zoals opleiding, vitaliteit, geletterdheid en financiële redzaamheid. Gelukkig ziet de Minister dat net zo en gaan de extra middelen voor ontwikkelbedrijven en hun rol in de nieuwe werkcentra daar bij helpen. En wanneer we dan niet ieder jaar een loonwaardemeting hoeven te doen die veel tijd kost, discutabel is en mensen wederom vertelt wat ze niet kunnen, dan gaan we slagen maken. Gewoon een gemiddeld percentage subsidie hanteren, dan betaal je als overheid de ene keer iets te veel en de andere keer iets te weinig, maar dat heft zichzelf dan op.

Verplichtingen van werkgevers

Werkgevers gaven afgelopen week duidelijk aan stappen te willen zetten om de banenafspraak te laten slagen en te continueren. Sterker nog, het idee is om in de komende tijd hier een concreet voorstel voor te doen. Heel fijn en vanuit Scalabor dragen we daar graag ons steentje aan bij. Want we hebben iedereen nodig en iedereen kan op de een of andere manier meedoen.

Voorbeelden uit de praktijk

En dat hebben we afgelopen week dan ook weer gewoon gedaan. Tijdens een bijeenkomst voor ondernemersvereniging OKA bij Rozet mocht ik bijvoorbeeld laten zien wat wij doen met betrekking tot geletterdheid van onze (tijdelijke) medewerkers. Ook verlengden we onze afspraken met Gispen Presikhaaf Schoolmeubelen, waar bijna 150 medewerkers met een arbeidsbeperking met veel plezier werken, tot medio 2032! En onze horeca- en geconditioneerde afdelingen zijn gestart met het verzorgen van lunches voor 180 schoolkinderen die vanuit huis geen brood meekrijgen naar school. Wanneer dat geen bijdrage is! Nog niet overtuigd van het belang van inclusie en de banenafspraak? Kijk dan even dit geweldige filmpje hieronder van mijn (oud) collega Joyce Cheung, die nu geweldig op haar plek zit bij De Onderwijsspecialisten en daar een belangrijke bijdrage levert. Vooral continueren dus, die banenafspraak!