Maatschappelijke opgaven

“We hebben te maken met grote maatschappelijke opgaven. En voor het eerst heb ik een staatssecretaris horen zeggen dat we die niet op kunnen lossen, als we niet de juiste mensen hebben.” Hielkema heeft het onder andere over de crisis op de woningmarkt, de noodzakelijke energietransitie en de snel stijgende vraag naar zorg. “Het is ook eigenlijk zo simpel als de staatssecretaris het zegt. De veranderingen die we moeten maken, kunnen we zonder de juiste mensen niet doen. En daar moeten we echt nú mee aan de slag.”

Gelaagde oplossing

Nog steeds ziet de directeur-bestuurder bedrijven die op zoek zijn naar het schaap met de vijf poten. “Juist die zijn op. Werkgevers moeten wel open gaan staan voor nieuwe doelgroepen willen ze hun bedrijfsvoering kunnen doorzetten. Gelukkig zie ik steeds meer werkgevers die dat doen.”, licht Marcel toe. “Maar ook aan de kant van werkzoekenden moeten we goed kijken wat nodig is. We moeten goed nadenken wie en met welke skills we op die arbeidsmarkt nodig hebben en hoe je werkzoekenden ondersteunt om juist op die vlakken te ontwikkelen. De rol van de sociaal ontwikkelbedrijven is hierin groot.”

Systematisch wantrouwen

“Veel van ons beleid is georganiseerd vanuit wantrouwen. We zorgen door steeds weer nieuwe voorschriften dat mensen geen misbruik kunnen maken van regelingen. Maar die behoudendheid zit ons behoorlijk in de weg.”, stelt de Gelderse bestuurder. “We moeten werken aan een systeem dat mensen helpt. Een systeem dat mensen laat horen en zien wat ze wél kunnen en niet alleen wat ze niet kunnen.” Een voorbeeld is de loonwaardemeting. “We hebben een uitgebreid systeem opgetuigd om te onderzoeken of jouw loonwaarde 53% of 54% is. Terwijl het eigenlijk alleen maar gaat om de vraag of je ondersteuning nodig hebt. Laten we ons dus richten op een vast bedrag voor loonkostensubsidie en de rest van de tijd gebruiken voor goede begeleiding.”

Onbenut potentieel

Door middel van inzet op Regionale Mobiliteits Teams en Werkcentra wil de overheid aan de slag om de kansen in de regio meer te verzilveren. Maar een belangrijke regionale spin-in-het-web blijft daarbij onderbelicht. “Als sociaal ontwikkelbedrijf sta je midden in de maatschappij. Aan de ene kant ben je in gesprek met werkgevers. Om te kijken wat zij nodig hebben en te onderzoeken welke ondersteuning je hen zou kunnen bieden. Aan de andere kant spreek je dagelijks werkzoekenden. Die je begeleidt in het vinden van een passende werkplek. Soms met een stukje opleiding of begeleiding. Tegelijkertijd zijn gemeenten vaak eigenaar, aandeelhouder of bestuurslid van het sociaal ontwikkelbedrijf. Alle partijen zitten daarom verankerd in het bedrijf. Laten we daarom die centrale rol van de sociaal ontwikkelbedrijven dan ook meer belichten en inzetten.”

Kosten en baten

“Het succes zit hem echt in het bieden van de juiste begeleiding. Aan werkzoekenden, werknemers én werkgevers.”, vertelt Marcel. De resultaten van het Arnhemse bedrijf laten zien dat het loont om sterker in te zetten op het sociaal ontwikkelbedrijf. “Over heel 2022 hebben we volledig break-even gedraaid. Maar daar tegenover staat een maatschappelijke besparing van 7.2 miljoen. De baten wegen dus enorm op tegen de lasten. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de overheid de centrale rol van de sociaal ontwikkelbedrijven aan het afbreken is. Dit is juist het moment om sterker in te zetten op de kracht van deze bedrijven.”

Toekomst tegemoet

Vanuit een gezamenlijke ambitie kunnen we die krapte op de arbeidsmarkt best (gedeeltelijk) beslechten. “200.000 mensen die nu langs de kant staan kunnen met de passende begeleiding prima aan de slag.”, stelt Marcel Hielkema. “Maar daarvoor moeten we soms wel de randjes opzoeken van wat beleidsmatig kan en mag.” Juist die ondernemendheid is sleutel tot succes voor de toekomst. Dat het hard nodig is, mag duidelijk zijn. Marcel sluit het gesprek dan ook af met een duidelijk statement. “Wie denkt dat het een probleem van korte duur is en vanzelf weer over gaat, die heeft boter op zijn hoofd.”