Vakmensen: daar ligt de toekomst (Blog)

Afgelopen week was ik uitgenodigd voor een denksessie in het kader van het strategietraject van ROC Rijn IJssel. Specifiek was aan een aantal betrokkenen uit de regio gevraagd om mee te denken en input te geven voor het strategieplan 2023-2027 van de grootste middelbaar beroepsopleider in de regio.

De uitnodiging had ik graag aangenomen, want ik vind het altijd goed wanneer organisaties zich kwetsbaar opstellen en kennis van buiten ophalen. Bovendien is het MBO en daarmee het Rijn IJssel een belangrijke samenwerkingspartner van Scalabor. Daar komt nog bij dat ik verwacht dat het MBO steeds belangrijker zal gaan worden voor de arbeidsmarkt.

Uitdagingen van onze tijd
Om dat te zien moeten we kijken naar de grote uitdagingen van onze tijd: we weten dat we in een rap tempo moeten verduurzamen, de noodzaak voor energietransitie is urgenter dan ooit, er moeten 1 miljoen woningen gebouwd worden en de invasie in Oekraïne leert ons dat we moeten investeren in Defensie en veiligheid.

Willen we dit voor elkaar krijgen dan zijn er mensen nodig. Vakmensen. En die worden steeds schaarser: meer ouderen, minder jongeren, minder fulltime, meer deeltijd. En tegelijkertijd willen we in onze maatschappij dat onze kinderen allemaal naar de universiteit gaan en is het respect voor het ambacht, een vak, steeds verder afgenomen. Terwijl daar toch de toekomst ligt. Als samenleving, met het middelbaar beroepsonderwijs voorop, hebben we een belangrijke taak om iets aan dat imago te doen.

Steeds sneller veranderende wereld
Daarbij komt dat het onmogelijk is om in een wereld die steeds sneller verandert, iemand op te leiden voor de komende vijftig jaar. Dat maakt dus dat een diploma slechts een momentopname is en dat we ons continue moeten blijven ontwikkelen en bijscholen. En daar heeft het MBO een hele belangrijke rol in.

Skillspaspoort voor iedereen
Dat betekent dat er moet worden gefocust op de ontwikkeling van vaardigheden voor de doelgroep tussen 16 en 66 jaar oud. Vakspecifieke vaardigheden, maar ook andere vaardigheden als wendbaarheid en aanpassingsvermogen. Eigenlijk zou je ernaar toe moeten dat iedereen een zogenaamd skillspaspoort heeft waar de vaardigheden in staan die je hebt opgedaan in je opleiding of in je werk. En dat paspoort wordt vervolgens continu bijgewerkt. Dit vraagt vervolgens ook iets van werkgevers die dan ook veel minder nadruk moeten leggen op het diploma.

Flexibiliteit en maatwerk
Maar het vraagt ook nogal wat van het onderwijs. Dan zijn jongeren alleen niet meer de specifieke doelgroep. En dan is onderwijs dat uitgaat van groepen, op doordeweekse dagen die in september starten, niet meer passend. Er wordt veel meer flexibiliteit en maatwerk gevraagd terwijl de bekostiging van het Rijk daar niet direct vanuit gaat.

Beroepsonderwijs is cruciaal
En hoe richt je je opleiding dan in en houd je zo’n skillspaspoort dan bij? Uitdagend, zeker. Noodzakelijk, absoluut. Het goede nieuws is dat er al heel veel gebeurd in het beroepsonderwijs. Ze staan midden in de samenleving en trekken samen op met het werkveld. Zo bieden ze steeds vaker oplossingen voor (praktijk)onderwijs voor volwassenen, herintreders, migranten en werkzoekenden met een afstand tot het onderwijs. En wordt er gekeken naar de beroepen van de toekomst. Een goede ontwikkeling, want voor de uitdagingen van deze tijd is het beroepsonderwijs cruciaal.